بررسی فراوانی و تنوع گونه‌ای زنبورهای گال‌زای بلوط (Hym.: Cynipidae) در استان آذربایجان ‌غربی

نویسندگان

چکیده

گال‌های تشکیل شده توسط زنبورهای گال‌زای بلوط در آذربایجان غربی از مناطق قبرحسین، میرآباد، واوان، شلماش، ربط و دارقبر، از فروردین لغایت آبان ماه سال 1388 جمع‌آوری شدند. تعداد بهینه‌ی نمونه‌ی مورد نیاز نیز 40 درخت محاسبه و سپس گال‌های تشکیل شده روی آن‌ها شمارش شدند. میزان غنای گونه‌ای، شاخص سیمپسون، شاخص شانون و ضریب شباهت سورنسن نیز اندازه‌گیری شد. تعداد 35 گونه زنبور گال‌زا روی سه گونه بلوط (Quercus infectoria، Q. brantii و Q. libani) در آذربایجان غربی شناسایی شدند. بیش‌ترین تعداد گال روی Q. infectoria جمع‌آوری شد. در این تحقیق تمامی گونه‌های گال‌زای بلوط جمع‌آوری شده متعلق به 7 جنس Andricus Hartig، Cynips L.، Neuroterus Hartig، Biorhiza Westwood، Pesudoneuroterus Kinsey، Chilaspis Mayr و Aphelonyx Mayr بودند، به‌طوری‌که بیش‌ترین تعداد گونه (23 گونه) متعلق به جنس Andricus بود. بیش‌ترین میزان شاخص سیمپسون و شانون در مورد گال‌های بهاره در منطقه‌ی میرآباد و بیش‌ترین میزان شاخص سیمپسون و شانون در مورد گال‌های تابستانه- پاییزه در مناطق قبرحسین و دارقبر دیده شد. بیش‌ترین میزان شاخص شباهت سورنسن نیز در مورد گال‌های بهاره (نسل جنسی زنبورهای گال‌زا) بین دارقبر با میرآباد و در گال‌های تابستانه- پاییزه (نسل غیرجنسی زنبور‌های گال‌زا) بین مناطق قبرحسین و دارقبر مشاهده شد. نکته‌ی مهم این است که نقش گونه، زیرگونه‌های بلوط و اقلیم منطقه در تنوع و پراکنش زنبور‌های گال‌زا باید به‌عنوان عاملی مهم مورد توجه بیشتر قرار بگیرند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A study on the abundance and species diversity of cynipid wasps (Hym.: Cynipidae) in West Azerbaijan province, Iran

نویسندگان [English]

  • M. R. Zargaran
  • M. H. Safaralizadeh
  • A. A. Pour-mirza
چکیده [English]

The induced galls by oak gall wasps were collected from various oak forests of Iranian province of West Azerbaijan in the regions of Ghabre-Hossein, Mir-Abad, Vavan, Shalmash, Rabat and Dar-Ghabr during from April to November 2009. The optimum number of samples was found to be 40 oak trees. In each tree, as a sampling unit, all of the existing galls were counted. The species richness of oak gall wasps in the West Azerbaijan province was measured and the parameters such as Simpson’s, Shannon’s H', and Sorensen similarity indexes were calculated. In this study, 35 species of oak gall wasps on the oak tree species of Quercus infectoria, Q. brantii and Q. libani were identified. Most galls were observed on Q. infectoria. All of the collected oak gall wasp species belonged to the genera Andricus Hartig, Cynips L., Neuroterus Hartig, Biorhiza Westwood, Pseudoneuroterus Kinsey, Chilaspis Mayr and Aphelonyx Mayre. The genus Andricus included 23 species of oak gall wasps. The highest Simpson and Shannon indexes were recorded for the spring galls of Mir-Abad and for the fall galls of Ghabre-Hossein and Dar-Ghabr regions. The Sorensen similarity index reached its peak for the spring galls (sexual generation of oak gall wasps) of Ghabre-Hossein and Mir-Abad and for the fall galls (asexual generation of oak gall wasps) of Ghabre-Hossein and Dar-Ghabr. The distribution of oak species and subspecies, and geographical and climatic aspects are believed to be among the key factors for the species diversity of oak gall wasps.

کلیدواژه‌ها [English]

  • diversity
  • Index
  • Oak gall wasps
  • Cynipidae
  • Iran