ارزیابی مقاومت ارقام و لاین‌های پیشرفته‌ی گندم به شته‌ی روسی گندم در شرایط مزرعه در استان اصفهان

نویسنده

چکیده

استفاده از ارقام مقاوم یک روش ایمن از نظر زیست‌محیطی و اقتصادی برای کنترل شته‌ی روسی گندم،
Diuraphis noxia (Mordvilko)، می‌باشد. جهت ارزیابی مقاومت 15 رقم و لاین پیشرفته‌ی گندم در شرایط مزرعه، طرحی در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تکرار در منطقه‌ی مبارکه (استان اصفهان) طی دو سال زراعی 81-1380 و 82-1381 اجرا گردید. طی بازدیدهای منظم هفتگی از هر کرت 4 بوته چیده شد و در آزمایشگاه تعداد شته‌ی (بالغ و پوره) مستقر‌شده روی هر گیاه و میزان خسارت وارده تعیین و ثبت گردید. تجزیه‌ی واریانس روی جمع داده‌های کل دوره‌ی نمونه‌برداری انجام و ضرایب همبستگی بین معیارهای ارزیابی مقاومت محاسبه گردید. نتایج نشان داد که حداکثر تعداد بالغ مستقر‌شده روی هر گیاه متعلق به مهدوی، M-78-14 و M-78-19 و حداقل آن متعلق به M-73-4‌، M-73-18‌، الوند و M-75-7 بود. از نظر تعداد پوره حداکثر متعلق به M-75-10 و M-78-20 و حداقل متعلق به M-73-4 بود. مهدوی و M-75-7 حداکثر میزان خسارت و M-73-18، M-73-4 و M-78-7 حداقل خسارت را متحمل شدند. همبستگی مثبت و معنی‌داری بین میزان خسارت وارده به گیاه با تعداد بالغ روی هر گیاه و بین تعداد بالغ روی هر گیاه با تعداد پوره‌ روی هر گیاه به‌دست آمد. بنابراین می‌توان از درجه‌بندی خسارت به‌عنوان یک معیار مناسب برای ارزیابی مقاومت گندم به شته‌ی روسی گندم در شرایط مزرعه استفاده کرد. جهت بررسی تأثیر آفت روی عملکرد و اجزاء عملکرد، یک قطعه‌ی مشابه کشت گردید و دو نوبت با سم متاسیستوکس سم‌پاشی شد. در زمان برداشت محصول، عملکرد و اجزاء عملکرد ارقام و لاین‌ها در قطعات سم‌پاشی‌نشده و سم‌پاشی‌شده تعیین و ثبت گردید و سپس با استفاده از آزمون t-student میانگین‌های عملکرد و اجزاء عملکرد بین این دو قطعه مقایسه گردید. این مقایسه نشان داد که اختلاف معنی‌داری بین قطعات سم‌پاشی‌نشده و سم‌پاشی‌شده از نظر عملکرد محصول و اجزاء آن وجود نداشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Russian wheat aphid resistance in cultivars and advanced lines of wheat under field conditions in Isfahan province, Iran

نویسنده [English]

  • M. R. Nematollahi
چکیده [English]

Host plant resistance is an economic and environmental friendly method for controlling Russian wheat aphid (RWA), Diuraphis noxia (Mordvilko). To evaluate resistance of 15 cultivars and advanced lines of wheat to RWA under field conditions, an experiment was conducted in a randomized complete block design with 4 replications in Mobarake region (Isfahan province, Iran) during 2001-2003. Four plants were harvested randomly from each plot in a weekly schedule and the numbers of settled aphids per plant were counted for both adults and nymphs, and the damage rate was estimated. Variance analyses were performed on pooled data from all samplings and correlation coefficients among resistance criteria were calculated. Results showed that maximum adult / plant was on Mahdavi, M-78-14, and M-78-19; and minimum adult / plant was on M-73-4, M-73-18, Alvand and M-75-7. Maximum number for nymphs was estimated on M-75-10 and M-78-20 and the minimum number on M-73-4. Mahdavi and M-75-7 had the highest damage rate and M-73-18, M-73-4 and M-78-7 had the lowest. Positive and significant correlation coefficients were found between damage rate with adult aphid / plant, and between the number of adults and nymphs. Therefore, damage rating could be used as a suitable criterion for evaluating resistance of wheat to RWA under field conditions. To assess influence of the pest on yield and yield components, a similar allotment was cultivated and sprayed two times with Metasystox. At harvest, yield and yield components were determined in sprayed and unsprayed allotments, and consequently, the means of yield and yield components between these two allotments were compared using t-student test. The mean comparisons showed that there was no significant difference between sprayed with unsprayed allotments for yield and yield components.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Russian wheat aphid
  • Diuraphis noxia
  • cultivar
  • advanced line
  • Wheat
  • resistance
  • Isfahan
  • Iran