بررسی پارامترهای رشد جمعیت شته‌ی معمولی گندم، Schizaphis graminum (Hem.: Aphididae)، روی ارقام گندم رایج در منطقه‌ی ورامین

نویسندگان

چکیده

شته‌ی معمولی گندم،Schizaphis graminum Rondani ، یکی از شته‌های زیان‌آور غلات منطقه‌ی ورامین می‌باشد. در این تحقیق ویژگی‌های زیستی این شته در آزمایشگاه در دمای 1 ± 20 درجه‌ی سلسیوس، رطوبت نسبی 80-70 درصد و دوره‌ی نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی بررسی شد. برای این منظور، شته‌ی معمولی گندم با استفاده از قفس‌های برگ روی شش رقم گندم مهدوی، کویر، نیک‌نژاد، طبسی، آزادی و قدس پرورش داده شد و مدت زمان رشد پوره‌ها، میزان تلفات، طول عمر و باروری آن‌ها به طور روزانه ثبت و نرخ ذاتی افزایش جمعیت، نرخ متناهی افزایش جمعیت و مدت زمان دو ‌برابر ‌شدن جمعیت آن محاسبه گردید. نتایج نشان داد که تلفات پوره‌ها روی ارقام گندم رایج در منطقه‌ی ورامین در حد درصد تلفات پوره‌ها روی ارقام گندم حساس می‌باشد. همچنین شته‌ها روی هر شش رقم مورد آزمایش طول عمر نسبتاً بالایی داشته و طول دوره‌ی پورگی آن ها تاحدودی کوتاه بود. کمترین میزان باروری شته‌ی معمولی گندم روی رقم کویر به دست آمد و دو رقم طبسی و مهدوی با دارا بودن بیشترین مقدار، با آن تفاوت معنی‌دار نشان دادند (01/0P<). محاسبه‌ی پارامتر نرخ ذاتی افزایش جمعیت نشان داد که ارقام گندم رایج در منطقه‌ی ورامین نسبت به شته‌ی معمولی گندم حساس می‌باشند، زیرا جمعیت شته روی این ارقام با نرخ تصاعدی ثابت 310/0-252/0 ماده به ازای هر ماده در روز رشد می‌کند و در صورت وجود شرایط مساعد و در غیاب دشمنان طبیعی می‌تواند به سرعت افزایش یابد. نتایج نشان داد که سه رقم نیک‌نژاد، طبسی و قدس مناسب‌ترین رقم‌های مورد آزمایش برای رشد جمعیت شته‌ی معمولی گندم بودند. همچنین شته روی رقم کویر کمترین مقدار نرخ ذاتی افزایش جمعیت و نرخ متناهی افزایش جمعیت و بیشترین طول مدت زمان دو ‌برابر ‌شدن جمعیت را داشت که به دلیل پایین بودن باروری و طول دوره‌ی پورگی بیشتر شته روی این رقم بود. بنابراین در صورت گسترش کشت رقم کویر در منطقه‌ی ورامین، جمعیت شته‌ی معمولی گندم به احتمال زیاد افزایش نخواهد یافت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study on population increase parameters of greenbug, Schizaphis graminum (Hem.: Aphididae), on common wheat varieties in Varamin region, Iran

نویسندگان [English]

  • S. Shahrokhi
  • M. Shojai
  • A. Rezvani
چکیده [English]

The biology of greenbug, Schizaphis graminum Rondani, one of the most important pests of cereals in Varamin region of Iran, was studied in laboratory at 20 ± 1˚C, 60-70% R.H. and a photoperiod of 16: 8 (L: D) hours. The experiment was carried out by rearing aphids on the leaves of six common wheat varieties including: Mahdavi, Kavir, Niknezhad, Azadi, Tabasi, and Ghods using leaf cages. The nymphal development time, mortality, longevity and adult fertility of the aphid were recorded daily. The intrinsic rate of increase (rm), finite rate of increase (λ), and doubling time (DT) parameters were calculated. Results revealed that nymphal mortality rate was very low resembling that on sensitive wheat varieties. The aphid had relatively high longevity and short nymphal development time on all mentioned wheat varieties. The lowest aphid fertility rate was obtained on Kavir comparing to the fertility yielded on Mahdavi and Tabasi that was significantly higher (P < 0.01). Estimation of the intrinsic rate of increase revealed that the wheat varieties studied were susceptible to aphid, for the reason that the aphid population increased by constant exponential rate of 0.252-0.310 female/female/day. This showed high population increase potential at suitable conditions in the absence of natural enemies. Results proved that the Niknezhad, Tabasi and Ghods were the most suitable wheat varieties for rearing the aphid. The lowest rate of fertility, intrinsic rate of increase, and finite rate of increase, and the longest doubling time of aphid population were observed on Kavir, due to lower fecundity and longer nymphal development period. Therefore, the aphid population increase potential on Kavir was lower than that on the other varieties and so, expansion of sowing Kavir in Varamin region most probably may not result in aphid population increase.

کلیدواژه‌ها [English]

  • greenbug
  • Schizaphis graminum
  • Intrinsic rate of increase
  • finite rate of increase
  • population increase potential